Klasik koşullama | Refleks olarak adlandırılan ve doğuştan gelen uyaran-tepki ilişkisine dayanan bir koşullama biçimidir. Aralarında daha önce ilişki bulunmayan bir uyaranla tepki arasında ilişki kurulmasıdır. |
Edimsel Koşullama | Organizmanın çevreyle etkileşime geçmesiyle davranışın gerçekleşme sıklığının değişmesi, davranış ile sonuç arasındaki ilişkinin öğrenilmesidir. |
Beceri Analizi | Birden fazla davranıştan oluşan karmaşık ya da zincirleme davranışların daha kolay öğrenilmesini sağlamak için, beceriyi küçük ve öğretilebilir basamaklara ayırmak ve daha sonra bu basamakları gerçekleştirilme sırasına göre dizmektir. |
Uyaran Kontrolü | Bir uyaranın ya da uyaran grubunun bireyin herhangi bir tepkisinin oluşma olasılığı üzerindeki sistematik etkisi, davranışın sıklığının, süresinin, bekleme süresinin ya da büyüklüğünün, davranış öncesi uyaranın varlığında ya da yokluğunda değişiklik göstermesidir. |
Tek Uyaran Sunumu | Denemeye dayalı uyaran değerlendirmesinde bireye farklı duyulara hitap eden uyaranların rastgele bir sırayla sunulması ve bireyin uyaranlara verdiği tepkilerin, kabul-ret, sıklık ve süre açısından kaydedilmesidir. |
Çift Uyaran Sunumu | Denemeye dayalı uyaran değerlendirmesinde bireye iki farklı uyaranın aynı anda (çift biçiminde) sunulması ve bireyin uyaranlardan birini seçmesinin sağlanmasıdır. |
Çoklu Uyaran Sunumu | Denemeye dayalı uyaran değerlendirmesinde bireye üç ya da daha fazla sayıda uyaranın bir dizi şeklinde sunulması ve bireyin dizideki uyaranlardan birini seçmesinin sağlanmasıdır. |
Hedef Davranış | Davranış analizi sürecinde üzerine odaklanılan ve değiştirilmek istenen davranıştır. |
Fiziksel İpucu | Öğrencinin kendisinden istenilen doğru tepkiyi vermesi için, ona fiziksel olarak temasın uygulanmasını gerektiren ipucudur. |
Gölge İpucu | Öğretmenin öğrenciye doğrudan herhangi bir tür ipucu sunmadığı, ancak öğrenciye belirli bir mesafede bulunarak öğrencinin beceriyi doğru olarak gerçekleştirmesine katkı sağlanmasıdır. |
Model İpucu | Öğrenciye doğru tepkinin ne olduğu uygulamacı (öğretmen, uzman, anne- baba, vb.)tarafından aynen gösterilmesidir. |
Sözel İpucu | Öğrencinin doğru tepki vermesi için, öğretmenin sözel ifadeler veya kalıplar kullanmasıdır. |
Pekiştirme | Davranışın gerçekleştirilmesinin hemen ardından, ortama hoşa giden- çekici bir uyaranın eklenmesi ya da ortamdan hoşa gitmeyen-itici uyaranın kaldırılması yoluyla o davranışın ileride gerçekleşme olasılığının ya da sıklığının arttırılması sürecidir. |
Sembol Pekiştirme | Bireye arttırılmak istenen davranışın hemen ardından, kendi başına pekiştireç olma özelliği taşımayan sembollerin verilmesi ve bu sembollerin daha önceden belirlenmiş olan sayılara ulaştığında, birey için pekiştireç özelliği olan başka uyaranlarla değiştirilme sürecidir. |
Gruba Dayalı Pekiştirme Sistemi | Pekiştireç kazanma durumunun grubun bir üyesinin, grubun bir kısmının ya da gruptaki her bir kişinin davranışına bağlı olduğu pekiştirme sistemidir. |
Problem Davranış | Bireyin kendisinin ya da diğer bireylerin öğrenmesine engel olan, sosyal ilişkileri ve etkileşimi olumsuz biçimde etkileyen ve bireyin kendisine ya da başkalarına zarar veren davranışlardır. |
Mola | Mola problem davranışın sergilenmesinin hemen ardından davranışı sürdüren pekiştireçlerden öğrenciyi soyutlamaktır. |
Kişisel Sınırlandırma | Problem davranış başladıktan sonra bireyin davranışlarını sınırlandıracak şekilde vücudunun belli bir kısmının hareket etmesinin engellenmesi veya tutulmasını ya da bireye sarılmayı içerebilmektedir. |
Koruyucu Ekipman | Bireyin hareket edebileceği ancak problem davranış sergileyerek kendisine zarar veremeyeceği koruyucu kask veya kolluk gibi ürünleri içermektedir. |
Mekanik Sınırlama | Uzuvların ya da vücut parçalarının bu amaçla tasarlanmış kıyafetler (örn., hareket etmeyi engelleyici ceket gibi) ya da teçhizatla sınırlandırması anlamına gelmektedir. |
Anlık Zaman Örneklemi Kaydı | 1-5 dakika gibi zaman aralığı kaydına göre daha uzun zaman aralığının tam sona erdiği anda davranışın oluşup oluşmadığının gözlendiği kayıt tekniğidir. |
Olay kaydı | Davranışın kaç kez gerçekleştiğini belirleyerek kaydetmeyi sağlayan bir kayıt tekniği, sıklık kaydı ya da çeteleme kaydıdır. |
Kontrollü Olay Kaydı | Öğrencinin davranış sergileme fırsatlarının sayısının öğretmen tarafından yapılandırıldığı ya da kontrol edildiği bir kayıt tekniğidir. |
Bekleme Süresi Kaydı | Davranışın başlaması için ortaya çıkan uyaran ya da işaret ile davranışın başladığı ana kadar olan sürenin uzunluğunun kaydedildiği bir kayıt tekniğidir. |
Beceri Analizi Kaydı | Öğretim ya da değerlendirme oturumlarında bireyin öğretimi yapılan karmaşık ya da zincirleme davranışa ilişkin performansını belirlemek üzere kullanılan bir kayıt tekniğidir. |
Kalıcı Ürün Kaydı | Tamamlandıktan sonra ardında kalıcı bir ürün bırakan davranışların ardında bıraktığı ürünün ölçülmesi yoluyla davranış ölçümünde kullanılan kayıt tekniğidir. |
Zincirleme Davranışlar | Birden fazla tek basamaklı davranışın bir araya gelerek oluşturdukları, belirli bir sıra ve akışa sahip davranışlardır. |
Tek Basamaklı Davranış | Açık, net başlangıçları ve sonuçları olan ve genellikle sadece tek bir eylem içeren davranışlardır. |
Görsel Analiz | Tek denekli deneysel araştırmalarda bağımlı değişkenle bağımsız değişken arasındaki nedensel ya da işlevsel ilişkinin belirlenmesinde kullanılan ve çalışma evrelerinde katılımcının bağımlı değişken performansıyla ilgili toplanan verilerin grafiğe aktarılarak çeşitli değişkenlere göre incelenmesini içeren analizdir. |
AB Deseni | Sırasıyla önce kararlı veri elde edilinceye kadar katılımcıdan bağımlı değişkene ait performans verisinin toplandığı başlama düzeyi(A) ve ardından uygulamanın sunulduğu uygulama evresinden (B) oluşan araştırma desenidir. Öğretim ya da öğretmen desenidir. |