| Welke handeling kan verricht worden met de WZD en Wvvgz? | Mogelijkheid op inbreuking op integriteit op lichaam. |
| Wat houdt het VN-Gehandicaptenverdrag in? | - Ratificatie door Nederland; 14 juli 2016
- Non-discriminatie en autonomie van de person met de handicap staan centraal
- Art. 12 (gelijkheid voor de wet) bepaalt o.a. dat de rechten, wil en voorkeuren van de persoon max. gerespecteerd moeten worden
- Het VN-Comité bij dit verdrag heeft t.a.v, - de interpretatie van – art. 12 een General Comment opgesteld dat discussie oproept |
| Wat wordt er in beginsel gezegd over dwangopname? | Guidelines on art. 14 CRPD
In beginsel niet toegestaan: Gedwongen opnemen wegens een geestelijke stoornis is in strijd met art. 14 CRPD (par. 6)
Par 11: mensen moeten uit vrije wil toestemming geven om opgenomen te worden, een vertegenwoordiger mag deze wilsuiting niet geven voor opname. |
| Wat zegt het EVRM over dwangopname? | - Gedwongen opneming van personen die ‘geestziek’ zijn is alleen toegestaan als er een wettelijke basis voor is en er een rechter over oordeelt (art. 5 over recht op vrijheid)
- Gedwongen opneming en dwangbehandeling toegestaan als ultimum remedium en mits voorzien van waarborgen bijv. advocaat en bij de opneming de geneeskundige verklaringen van een onafhankelijk medical expert.
- Discrepantie tussen CRPD en EVRM -> botsen een beetje met elkaar. |
| Wat is het uitgangspunt in de WGBO bij dwang? | Uitgangspunt is informed consent en vrijwilligheid; dwang o.g.v. art. 7:465 BW. |
| Wat zegt de WZD over dwangopname? | Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Bopz) per jan. 2020 vervangen door: WZD gericht op personen met dementie of een verstandelijke handicap, pg en vg (care) en Wvggz voor psychiatrische patiënten (cure) |
| Welke twee mensenrechten zijn in het geding bij dwang in zorg? Wat maken de WGBO. WZD en Wvggz mogelijk in het kader van de twee mensenrechten? | - Bij dwang in de zorg gaat het vooral om;
- Recht op integriteit van het lichaam (art. 12)
- Recht op vrijheid
- WGBO maakt aantasting mogelijk van recht op integriteit v.h. lichaam; niet recht op vrijheid
- WZD en Wvggz maken aantasing mogelijk van beide rechten en regelen dwangbehandeling en dwang/onvrijwillige opname. |
| Wat zijn de criteria (3 routes) voor dwang? | - WGBO: wilsonbekwaamheid v.d. persoon, ter voorkoming van ernstig nadeel voor hemzelf (het moet wel proportioneel zijn) en met toestemming v.d. vertegenwoordiger
• Nadeel moet wel ernstig zijn, geen klein nadeel
- Wvggz (psychiatrie): psychische stoornis en ernstig nadeel voor client zelf of veranderen
- WZD (pg en vg): ‘indicatie pg of vg’ en ernstig nadeel voor client zelf of anderen |
| Wat zijn de overeenkomsten tussen de WZD en Wvggz? | - Belangrijke omschrijvingen in beide wetten gelijk of bijna gelijk aan elkaar
- ‘Ernstig nadeel’ in beide wetten hetzelfde
- Onvrijwillige WZD zorg bestaat uit 9 vormen van zorg; verplichte ggz bestaat uit 10 vormen waarvan er 9 dezelfde zijn als in WZD |
| Wat houdt het ernstig nadeel in? Waar kan je dit vinden? | art. 1 lid 2 WZD = 1.1 lid 2 Wvggz
Ernstig nadeel = het bestaan van of het aanzienlijk risico op o.a.:
-levensgevaar
-vormen van ernstig letsel of ernstige schade -ernstige verwaarlozing
-maatschappelijke teloorgang,
-ernstig verstoorde ontwikkeling
-agressie
-gevaar voor algemene veiligheid |
| Wat houdt de onvrijwillige zorg in (art. 2 lid 1 WZD)? | Voorbeeld: dwangmedicatie
“Toedienen van vocht, voeding en medicatie, alsmede doorvoeren van medische controles of andere medische handelingen en overige therapeutische maatregelen, ter behandeling van een psychogeriatrische aandoening, verstandelijke handicap, een daarmee gepaard gaande psychische stoornis of een combinatie hiervan, dan wel vanwege een aandoening, handicap of stoornis, ter behandeling van een somatische aandoening” |
| Wat zijn de overige 9 vormen van onvrijwillige zorg? Waar kan je dit terugvinden? | Ook art. 2 lid 1 WZD) > er zijn er 9 in WZD
Onvrijwillige zorg is zorg waartegen cliënt of vertegenwoordiger zich verzet en bestaat uit:
• beperking bewegingsvrijheid o.a. fixatie > bijv. de motor van een rolstoel eraf halen, je kan een riem in de stoel doen, in de ouderenzorg:
• insluiten
• toezicht (domotica)
• controle van kleding, lichaam of verblijfsruimte op verboden middelen
• beperkingen in de vrijheid het eigen leven in te richten >
• beperken bezoek |
| Wat zijn de 3 vormen van zorg aan aan wilsonbekwame cliënt? Waar kan je dit vinden? | Art. 2 lid 2 WZD
• Bij beperking bewegingsvrijheid, insluiting of toediening medicatie die van invloed is op gedrag of bewegingsvrijheid en niet wordt toegediend volgens geldende professionele richtlijnen, moet deze vorm van zorg aan wilsonbekwame cliënten in een accommodatie altijd worden beschouwd als onvrijwillig, dus ook als er geen verzet is
• Dat betekent stappenplan volgen, termijnen in acht nemen en deskundigen inschakelen |
| Kent de verplichte Ggz dezelfde vormen van zorg (art. 3:2 Wvggz)? | Verplichte Ggz kent dezelfde 9 vormen van zorg als omschreven in art. 2 lid 1 WZD, maar niet de bijzondere borging v. art. 2 lid 2 WZD
De 10e vorm van verplichte Ggz is de gedwongen opname in een accommodatie > allemaal via de rechter.
Wvggz: rechter beslist over alle 10 vormen van verplichte zorg (bij spoed burgemeester)
WZD bij onvrijwillige zorg ⇒ stappenplan dwz borging door deskundigenonderling, en bij onvrijwillige opname beslist CIZ of rechter |
| Zijn de wetsvoorstellen Wvggz en WZD naar elkaar toegegroeid? | Ja,
Na de laatste evaluatie van de Bopz was de idee de Bopz te vervangen door twee wetten; meer recent is er steun voor de idee om de Wvggz en de WZD in één wet op te nemen. Overeenkomsten ook o.a.
Schadevergoeding 10:11 Wvggz = 56g WZD
Geheimhouding 10:13 + 11:15 Wvggz = 56h WZD
Pvp (patientvertrouwenspersoon) en Cvp (clientvertrouwenpersoon) 11:1 – 11:4 Wvggz = 57 – 59 WZD
Inspectie 13:1 – 13:2 Wvggz = 60(a) WZD
Handhaving 13:4 – 13:6 Wvggz = 61 – 63 WZD |
| Wie valt onder de WZD? | - Cliënten voor wie vanwege hun pg of vg een aanspraak bestaat op zorg (WLZ) of van wie een arts heeft verklaard dat zij o.g.v. hun pg of vg recht hebben op zorg (WMO)
- Ook cliënten met een ziekte of aandoening die resulteert in dezelfde gedragsproblemen of regieverlies als bij pg / vg en die eveneens kan leiden tot ernstig nadeel, bijv. Huntington, Korsakov, NAH (niet-aangeboren hersenletsel) |
| Wat zijn de Voorwaarden onvrijwillige zorg? | Zorgplan is verplicht, in beginsel zonder onvrijwillige zorg, maar bij ernstig nadeel wel opnemen in zorgplan en ev. toepassen
Alleen als deze zorg noodzakelijk en geschikt is om ernstig nadeel af te wenden en er geen minder ingrijpende mogelijkheden zijn (rechtmatigheidseisen: effectiviteit, subsidiariteit en proportionaliteit)
Geen zorgaanbieder of geen indicatie? Geen WZD.
Geen verzet? In beginsel WGBO en geen WZD.
Ook al is voldaan aan de eisen van de wet, heeft dwang nog zin? Als het geen zin heeft, dan mag het niet. |
| Wat houdt het besluit zorg en dwang in? | Alle vormen van onvrijwillige zorg ook thuis, indien:
Afgesproken is hoeveel zorgverleners aanwezig zijn
Veiligheid voldoende is gewaarborgd
Een professional bereikbaar is
Verantwoordelijk voor ambulante onvrijwillige zorg is huisarts (?) of WZD arts/functionaris |
| Wat is het stappenplan van art. 10 e.v. WZD? | 1. Onvrijwillige zorg kan in zorgplan komen na overleg 2 deskundigen waaronder arts of met zijn instemming; max. duur drie maanden; bij continuering opnieuw overleg nu met een niet bij de zorg betrokken deskundige
2. Bij verzet tegen het opnemen in het zorgplan door cliënt of vertegenwoordiger of als niet binnen zes maanden de onvrijwillige zorg kan worden afgebouwd, is inschakeling van een externe deskundige vereist
3. Nieuwe termijn nu zes maanden; dan overleg |
| Wat zijn de 3 mogelijkheden voor onvrijwillige opneming in accommodatie (WZD) | Onvrijwillige opneming in accommodatie voor pg of vg o.g.v. beslissing CIZ indien cliënt geen bereidheid toont maar ook geen verzet (art. 21 – 23, beslissing CIZ max. 5 jaar geldig)
Bij verzet verzoekt CIZ rechtbank om een machtiging (art. 24 e.v.; duur: 6 maanden, verlenging 2 – 5 jaar (art. 39 leden 4 - 6)) |
| Wat zegt de WZD over spoedopname en advocaten? | Inbewaringstelling door burgemeester ‘ibs’ bij spoed; ernstig nadeel is onmiddellijk dreigend en wordt vermoedelijk veroorzaakt door gedrag voortvloeiend uit pg of vg (art. 29; max. 3 dagen; verlenging door rechter max. 6 weken, art. 39, 4)
Toevoeging advocaat bij ‘ibs’ en bij procedure reguliere machtiging (art. 31 lid 1 en 38 lid 3) |
| Wat houdt de voorwaardelijke machtiging in? | Voorwaardelijke machtiging jongvolwassenen met vg tussen 18 tot 23 jaar in aansluiting op Jeugdhulp / kinderbescherming; duur max 1 jaar
Lijkt op art. 6.1.4 – 6.1.7 Jeugdwet en vroeger art. 14a Bopz en is bedoeld als ‘stok achter de deur’
Vereist is instemming 18+ of redelijkerwijs is aan te nemen dat hij zich aan de voorwaarden houdt
Alsnog opname indien 18+ zich daar niet aan houdt of als sprake is van ernstig nadeel
Na beslissing opname, beroep op rechter mogelijk |
| Wat houden de Positieve verwachtingen van de WZD in? | Betere bescherming vrijheidsbeperkingen en onvrijwillige zorg buiten gesloten instellingen
Stappenplan waarborgt dat alles is geprobeerd om onvrijwillige zorg te stoppen
Cliëntenvertrouwenspersoon (art. 57 e.v.): advies en bijstand aan cliënt en vertegenwoordiger mbt onvrijwillige zorg of opname en verblijf; ook melden bij inspectie wanneer zorgaanbieder structureel slecht functioneert
Klachtrecht over onvrijwillige zorg met ev. hoger beroep bij rechter (art. 52 e.v.) |
| Wat zijn de kritische punten van de WZD? | Onduidelijk is wie verantwoordelijk is voor onvrijwillige zorg buiten de accommodatie
In crisissituaties inschakeling psychiaters voor medische verklaring en soms zelfs (crisis)opname in psychiatrische instelling
Verschil rechtsbescherming tussen WZD en Wvggz bij beslissingen over onvrijwillige zorg (stappenplan of rechter)
Recente evaluatie met kritisch oordeel; zie ook artikel Legemaate en anderen in TvG |
| Wat houdt de wet verplicht GGZ in? | Reguliere psychiatrie: verplichte ggz is mogelijk indien gedrag voortvloeit uit psychische stoornis en leidt tot ernstig nadeel
Besluit verplichte ggz; alle vormen van verplichte Ggz zorg maar niet gedwongen opname en beperking bezoek
Verplichte Ggz zorg; dwangopname is 1 van de 10 vormen van verplichte ggz; WZD anders
Borging niet als in WZD (stappenplan bij zorg en rechter bij opname), maar altijd rechter |
| Wanneer is sprake van de verplichte ggz? | Beslissing burgemeester: crisismaatregel (max. 3 dagen, art. 7:4);
Beslissing rechter: voortzetting crisismaatregel (max. 3 weken, art. 7:9) of zorgmachtiging (afhankelijk van doel max. 6 maanden of na eerdere machtiging(en) 1 of 2 jaar, art. 6:5)
Voorafgaand aan crisismaatregel (max. 18 uur)
In noodsituaties bij cliënt met gedwongen kader waar deze toe te passen vorm van verplichte ggz niet is geregeld (max. 3 dagen) |
| Wat houdt de melding tot verzoek bij Rb (art.5); rol OvJ en Geneesheer-Directeur in? | Melding van een persoon die mogelijk in aanmerking komt voor verplichte Ggz bij college B & W die na kort onderzoek de OvJ vraagt om zorgmachtigingsverzoek voor te bereiden
OvJ schakelt G-D in die deze persoon informeert over de voorbereiding van een bij de Rb in te dienen verzoek om een zorgmachtiging
G-D zorgt voor aanwijzing zorgverantwoordelijke en voor een door een onafhankelijk psychiater opgestelde medische verklaring die samen met zorgplan en zorgkaart en naar OvJ worden gestuurd die bij de Rb verzoek indient |
| Wat zijn voorbeelden uit de Wvgz in het kader van: melding verzoek bij Rb en rol OvJ? | Melding bij GGD; man veroorzaakt overlast, praat in zichzelf en is onverwacht agressief
Gemeente checkt of de man intern bekend is
Via officier van justitie naar geneesheer-directeur; man blijkt vroeger in zorg te zijn geweest, schizofreen; contact verbroken
Huisbezoek i.v.m. medische verklaring;
ernstig nadeel dreigt ⇒ officier van justitie ⇒ verzoek aan rechter;
Rechter geeft zorgmachtiging met dwangmedicatie, en beperking v.d. vrijheid het leven in te richten dwz contact onderhouden met ambulant FACT team |
| Wat houdt de verplichte ggz varia in? | Rechter geeft zorgmachtiging op verzoek OvJ; niet alleen opneming maar ook andere vormen verplichte ggz; beslisruimte rechter ( 6:4 lid 2)
Wensen en voorkeuren van betrokkene t.a.v. verplichte zorg gehonoreerd (art. 2:1 lid 6; bij wilsbekwaamheid soms geen dwangzorg
Wilsbekwaamheid en criteria Liégeois
Geen duidelijke voorwaardelijke machtiging |
| Wat is de afstemming tussen de wad en wvgzz bij een machtiging? | Door machtiging tot opname WZD vervalt een machtiging Wvggz
Een machtiging tot opname Wvggz betekent schorsing van een bestaande machtiging WZD
CIZ kan een aanvraag doorverwijzen naar OvJ wanneer toepassing Wvggz aangewezen is
Ook rechter kan verzoek WZD machtiging kantelen naar verzoek zorgmachtiging Wvggz
Zorgbehoefte doorslaggevend bij personen met dubbele problematiek |
| Wat houdt de procedure bij de rechter in het algemeen in? | Wvggz en WZD benadrukken het horen van cliënt waar hij verblijft, thuis of in instelling
Bij verlengingen: aandacht voor aard en duur vrijheidsbeperkingen en minder voor grond voor opname/verder verblijf
Voorwaardelijke machtiging ontwikkeld in Wvggz: bijv.: als ernstig nadeel niet door gedwongen medicatie kan worden weggenomen mag opneming en beperking vrijheid worden toegepast (korte duur) |
| Wat houdt de Vertrouwenspersoon in WZD en Wvggz en vertegenwoordiger in? | WZD clientenvertrouwenspersoon; in Wvggz patiënten- en familievertrouwenspersoon
Bij voorgenomen onvrijwillige/verplichte zorg bij patiënt die wilsonbekwaam is en geen vertegenwoordiger heeft, moet zorgaanbieder mentorschap verzoeken bij kantonrechter
Niet iedereen kan vertegenwoordiger zijn
Vertegenwoordiger wordt betrokken bij opstellen en uitvoeren onvrijwillige zorg en voorgenomen (voorwaardelijk) ontslag |
| In welke mate zijn de volgende factoren van invloed bij beslissingen ? (volgorde) voor het belang van de patiënt? | Wat de behandelaar denkt dat in het belang van de patiënt is
Wat familieleden denken dat in het belang van de patiënt is
Wat andere professionals zeggen dat in het belang van de patiënt is
Wat leidt tot harmonie in familie /consensus
Wat de behandelaar zou willen als hij in de situatie van de patiënt verkeerde
Wat de behandelaar denkt dat de patiënt zou willen |
| Welke factoren kunnen meespelen om achter te halen wat wilsonbekwame patiënt zou willen? | Gesprekken met de patiënt voor hij wilsonbekwaam werd
Huidige gesprekken met de wilsonbekwame
Schriftelijke verklaringen door de patiënt opgesteld toen hij wilsbekwaam was (bijv. zorgkaart of eigen zorgplan in de Wvggz)
Wat de behandelaar weet over de waarden en voorkeuren van de patiënt
Wat anderen de behandelaar hebben verteld over de waarden en voorkeuren v.d. patiënt |
