| Wat is actinische keratose | - premaligne maculae of papels met een ruw schilferend oppervlak, vaak op een wat erythemateuze bodem. de verhoorning is meestal wit, gelig of bruin
- veroorzaakt door overmatige blootstelling aan de zon
- vooral voorkomend bij oudere mannen met een licht huidtype
- 3 mm-2cm grootte en meestal symptoomloos, sommige veroorzaken wel een branderig gevoel
- moeizaam te verwijderen, er komt dan een hyperemische basis tevoorschijn met puntvormige bloedinkjes
- subtypes AK: keratotisch, atrofisch, gepigmenteerd, hypertrofisch (cornu cutaneum), verruceus, lichenoïd
- behandeling: cryotherapie, chemotherapie, lasertherapie, chemische peelings, dermabrassie soms excissie bij verdenking plaveiselcelcarcinoom |
| Wat doet de huid als bescherming tegen de zon? | - verdikking van het stratum corneum > zonne-eelt
- aanmaak van pigment > parasol |
| Wat is het effect van UV-straling op de huid? | - direct carcinogeen effect
- onderdrukking afweersysteem: verbetering eczeem, psoriasis, vitiligo, lange termijneffect |
| Door welke straling loopt de dermis de meeste schade op en wat gebeurt er? | - UVA
- afbraak elastinevezels > huid wordt slap + rimpels
- collageenvezels: sterke afname en desorganisatie > solaire elastose: gelige plaques |
| Wat is het Favre-Racoushot syndroom? | - verdikte gele plaques door elastose
- folliculaire cysten, comedonen
- vooral bij mannen
- bij uitstek door UVstraling en roken is een alarmbel
- plaats: zygoma, neusrug
- therapie: beschermen tegen zonlicht en stoppen met roken, huidtherapeut, laser, dermabrasie, peelings |
| Wat is poikiloderma van Civatte ofwel erythrosis interfollicularis colli? | - bruinrode peri-folliculaire verkleuring soms met zeer fijne teleangiëctasieën
- gelokaliseerd rondom de hals en kaken
- follikels zelf wittig
- symmetrische eruptie
- middelbare leeftijd met licht huidtype
- blootstelling aan zonlicht
- therapie: zon vermijden, laser, ipl, camouflage |
| wat zijn exogene factoren van huidveroudering? | - zon
- roken
- zwaartekracht, activiteit aangezichtsmusculatuur
- alcohol
- stress
- onvoldoende lichaamsbeweging
- ongezonde voeding
- milieuvervuiling |
| wat voor effect heeft roken op de huid? | - rokersgelaat: grijsachtig, vale tint, dunne huid, grove textuur, uitgesproken groeven, vooral rond de mond
- minder functioneren kleine vaatjes in de huid, belangrijk voor wondgenezing! niet roken rond plastisch chirurgische operaties
- anti-oestrogeen effect op de huid > mini-menopauze: slap, droog, rimpels, couperose
- kans op huidcarcinoom 3x zo groot |
| Wat zijn de drie belangrijkste vormen van maligne huidtumoren? | - melanoom
- basocellulair carcinoom/basaalcelcarcinoom
- spinocellulair carcinoom/plaveiselcelcarcincoom |
| Wat zijn Melanomen? | - maligne huidtumoren uitgaande van de melanocyten
- incidentie stijgt met bijna 5% per jaar
- Ze kunnen op elke leeftijd na de puberteit ontstaan, leeftijdspiek 40-50 jaar
- Vooral mensen met een licht huidtype en meer vrouwen (op de benen) dan mannen (op de romp)
- gepigmenteerde vlek, plaque of tumor die groter wordt. ontstaan vaak uit naevus naevocellularis (moedervlek)
- klinisch kenmerk is horizontale groeiwijze
- diagnose door ABCD regel en excisie biopt breslowdikte
- 5-10% komt familiair voor |
| Wat zijn precursorlaesies? | - dysplastische naevi: DNS syndroom, FAMM syndroom, Dominant erfelijk
- congenitale naevi: congeniale reuzennaevus/Tierfellnaevus
- lentigo maligna/melanosis precancerosa van Dubreuih |
| War zijn alarmsymptomen die kunnen wijzen op een melanoom? | - verandering moedervlek in korte tijd
- asymmetrie
- een onregelmatige of grillige rand
- onregelmatig pigment, kleurverschil
- de grootte is groter dan 0,5 cm
- jeuk, pijn, stekend gevoel, groei, ulceratie, bloeding, korstvorming, erythemateuze basis, satellieten, verdachte regionale klieren, in transit metastasen |
| Waar staat de ABCDE regel voor? | - A: Asymmetry
- B: Border
- C: Color
- D: Diameter groter dan 5mm
- E: elevatie, erytheem, evolutie: groei, dikker |
| Wat is een Tierfellnaevus | - een naevi die bij de geboorte al aanwezig is waar vaak haar uitgroeit |
| Wat is het FAMM-syndroom? | - melanoom die in de familie voorkomt
- CDKN2A gen
- mensen met dit gen hebben 70% kans om een melanoom te ontwikkelen
- 40% van de families met erfelijk melanoom - kiembaanmutatie in dit gen
- autosomaal dominante overerving
- bij >30% van de patiënt multiple melanomen, relatief jong
- verhoogde kans pancreascarcinoom |
| Wat is een lentigo maligna? | - intraepitheliaal melanoom
- grillige omtrek en veel kleuren in tegenstelling tot lentigo senilis
- vaak bij ouderen mensen en kunnen veranderen door de tijd heen
- therapie: chirurgische behandeling, marge 0,5 cm eromheen, eventueel radio/cryotherapie
- vaker vrouwen dan mannen
- diagnose diagnostische excisie of stansbiopt
- lokalisatie: zonbeschenen huid
- grillige pigmentmacula, wisselende pigmentatie, langzame groei |
| Welke type melanomen zijn er? | - lentigo maligna melanoom (10%)
- superficial spreading melanoma (70%)
- acrolentigineus melanoom (5%)
- nodulair melanoom (15%)
- amelanotisch melanoom: geen melanine pigment
- melanoom aan de slijmvliezen inclusief oog |
| Hoe behandel je een melanoom | - chirurgisch: lokale tumor
- sentinal node/regionale lymfeklieren
- regionaal perfusie
- systemische behandeling |
| Welke problemen kunnen ontstaan ten gevolge van een melanoomtherapie? | - secundair oedeem
- radiogene fibrose
- acuut: stralendermatitis
- chronisch: sclerosering van de huid en onderhuid, atrofische veranderingen
- littekenproblematiek: pijn, verkleving, hypertrofie, keloïd |
| Wat is cornu cutaneum? | - hoornachtig premaligne uitgroeisel van keratine op zonblootgestelde huid
- kan gaan om verschillende aandoeningen aan de basis zoals een papel of plaque
- meest voorkomende basis aandoeningen zijn: verruca vulgaris, verruca seborrhoïca en keratoacanthoom.
- de diagnose is cornu cutaneum en om de onderliggende aandoeningen de kunnen diagnostiseren moet het tumortje verwijdert worden en onderzocht
- behandeling: ligt aan de histopathologie, wat de onderliggende oorzaak is |
| Welke soorten basaalcelcarcinomen zijn er? | - nodulair basalioom
- sprieterig
- gepigmenteerd
- ulcus rodens (ulcerend basalioom)
- cicatriserend basalioom
- superficieel basalioom = romphuidcarcinoom, lijkt op eczeem, psoriasis, m.Bowen en is vaak multiple
- adenoid, micronodulair, etc. |
| welke behandelmogelijkheden heb je voor basaalcelcarcinoom? | - conventionele chirurgische excisie
- Moh;s micrografische chirurgie
- radiotherapie
- cryochirurgie
- photo dynamische therapie
- curettage en coagulatie
- medicamenteus |
| Waar bevindt zich de H-zone? | ogen, oren, lippen, nasolabiale plooi, neus |
| Hoe behandel je spinocellulaircarcinoom/plaveiscelcarcinoom? | - coventionele chirurgie
- radiotherapie
- micrografische chirurgie
- curettage en coagulatie
- lymfekliermeta's: dissectie lymfekliergebied
- transplantatie |
| Wat is het verschil tussen een BCC en een PCC? | BCC:
- lokalisatie: gelaat, hoofd, hals
- in het begin kleine doorzichtige/parelmoerglanzende verheven laesies, bedekt met een dunne epidermis waarin vaak teleangiëctasieën te zien zijn
PCC:
- lokalisatie: hoofd, hals, handruggen, onderarmen
- eerste teken is verdikking van de huid, hyperkeratose
- ze kunnen plaquevormig zijn, verruceus, een tumoreuze groei vertonen, papels, nodulus, noduli of ulceren
- laesie voelt stevig aan. onscherpe begrenzing en trekt veeluit buiten de grenzen van de zichtbare afwijking |
| Wat zijn kenmerken van melanomen bij een donkere huid? | - omgekeerde relatie melanoom en huidskleur
- vaker palmoplantair en subunguaal
- acrale melanomen 30-70% (blanken 1-9%) |
| Wat is kenmerkend voor een BCC? | - meest voorkomende vorm van huidkanker
- zaait niet uit
- groeit langzaam
- meestal >45 jaar
- in 25-44% multiple
- niet aan slijmvliezen |
| Wat is kenmerkend voor een PCC? | - meestal > 60 jaar
- kan wel uitzaaien
- groeit vaak sneller
- wel aan de slijmvliezen |
| Wat is cheilitis actinica? | - premaligne hyperkeratotische afwkijking aan de lip
- veroorzaakt door blootstelling aan de zon, ook roken kan een rol spelen
- het komt vaker voor bij mannen
- diagnose door biopt
- therapie: cryotherapie, elektrocoagulatie, ablatieve laser, excisie |
| Wat is dit? | - leukoplakie
- premaligne witte plek(ken) in mondslijmvlies
- wisselend in grootte, solitair, multifocaal, multiple
- presentatie varieert (plaque tot verruceuze laesie) soms rode plekjes erin (erytroleukoplakie)
- bijna 2% van populatie, vooral 50-70 jaar, toename bij het ouder worden
- 1% per jaar wordt maligne (PCC)
- 80% wordt veroorzaakt door roken
- therapie: stoppen met roken, voorzichtig tandenpoetsen, behandelen met candida, biopt afnemen, excisie, |
| Wat is lichen sclerosus et atroficus? | - premaligne witte sclerotische laesies op de huid met daarin erythemateuze gedeelten, purpera, bullae, erosies of ulceraties
- het komt vooral voor op de genitaliën, maar kan ook op de romp (15-20%)
- vooral bij vrouwen
- diagnose: biopt
- therapie: zalven |
| Wat is dit? | - naevus sebaceus
- premaligne kale plek op het hoofd wat vanaf de geboorte aanwezig is
- vaak wat gelig van kleur
- soms in het gelaat
- kans op maligniteit op latere leeftijd
- trichoblastoom (vroeger BCC)
- therapie: excisie op verdenking maligniteit, |
| Wat voor maligne tumoren kunnen er ontstaan door radiotherapie? | - meestal BCC
- soms PCC
- diverse andere typen |
| Wat is dit? | - erythema ab igne
- premaligne grillige pigmentatie van de huid veroorzaakt door hitte
- therapie: hittebron vermijden |
| Wat is dit? | - chronische ulcera/Marjolin ulcer/verruceus carcinoom
- langzaam groeiend PCC, met uiterlijke kenmerken van verruca vulgaris
- komt niet vaak voor, vooral blanke mannen tussen de 55 en 65 jaar
- lokaal destructief, kan spieren, botten en zenuwen aantasten
- metasteert vrijwel nooit
- diagnose: biopt
- therapie: excisie, curettage, cryotherapie, radiotherapie |
| Wat is dit? | - epidermolysis bullosa dystrofia
- blaarvorming door mutatie in het gen voor collageen
- blaarvorming op alle plaatsen waar de huid blootstaat aan druk
- geneest met littekenvorming en atrofie
- bij geboorte aanwezig
- PCC kan ontstaan in chronische ulceratieve gebieden
- therapie: trauma vermijden |
| Wat is lichen planus? | - premaligne aandoening van de huid en de orale en genitale slijmvliezen
- kan op elke leeftijd voorkomen, oorzaak onbekend
- jeukende, vlakke glanzende polygonale papels, miliair tot lenticulair groot, rood tot roodpaars, met aan het oppervlak een netwerk van fijn vertakte wittige streepjes die zichtbaar worden na het insmeren
- kunnen overal op de huid voorkomen
- diagnostiek: biopt
- therapie: corticosteroïden, cryotherapie, CO2laser |
| Wat is dit? | - necrobiosis lipoidica
- premaligne granulomateuze ontsteking meestal aan de onderbenen
- geassocieerd met diabetes
- klinisch beeld: gelige tot geelbruine plaques, met centraal atrofie en teleangiëctasiën
- kan zich verder ontwikkelen tot chronische ulcera
- therapie: moeizaam, corticosteroïden, PUVA, |
| Wat is een Morbus Bowen? | - kan worden beschouwd als in situ variant van PCC
- meestal geen klachten, veroorzaakt vooral door zonlicht
- kan overal voorkomen, 75% op de onderbenen
- klinisch: scherp begrensde, langzaam groter wordenden erythematosquameuze solitaire plek met vaak crustae, soms gepigmenteerd
- vooral ouderen rond de 70 jaar en vooral vrouwen met immuunstoornissen
- lijkt op psoriasis, eczeem, of oppervlakkige basaalcelcarcinomen
- kleine kans op PCC (8%)
- therapie: crytherapie, curettage, radiotherapie, ablatieve laserbehandeling, excisie |
| Wat is Bowenoïde papulose | - overgangsvorm tussen condyloma acuminata en morbus Bowen
- klinisch: huidkleurige, rode, of bruin tot bruinzwarte papels en noduli op de penis,vulva, of rond de anus
- vaak voorafgaand een infectie met genitale wratten gehad
- 3% gaat over in PCC
- diagnose: biopt
- therapie: cryotherapie, elektrocoagulatie, radiotherapie, ablatieve laser, zuren |
| Welke soorten lymfomen zijn er? | - B-cel lymfomen: meer papels en plaques (20-25%)
- T-cel lymfomen: meer roodheid en schilfering (75-80%) |
| Wat zijn lymfomen? | - manifestatie van lymfeklierkanker in de huid
- non-hodgekin lymfomen zijn vaak cutane lymfomen
- cutaan betekent dat het zich primair in de huid manifesteert en dat er nog geen aanwzijzingen zijn naar extracutane lokalisaties
- vaak blijven deze ook beperkt tot de huid
- diagnose: biopt, lichamelijk onderzoek, onderzoek naar lymfeklieren, bloedonderzoek, beenmerg onderzoek
- therapie: corticosteroïden, lichttherapie, medicatie
- lymfatische leukemie ontwikkelt de kanker zich in het beenmerg
- lymfomen ontwikkelt de kanker zich in de lymfeklier |
| Wat is de ziekte van Paget? | - in situ of invasief carcinoom uitgaande van de cellen van de afvoergang van de borstspier
- het carcinoom kan zich uitbreiden van de tepel naar de huid en het kan eruit zien als eczeem
- klinisch beeld: meestal eenzijdig gelokaliseerde erythemato-squameuze of erosief-crusteuze laesie van de mammilla
- soms symptoomloos, soms tepeluitvloed, pijn, jeuk en een ingetrokken tepel
- bij 60% is de tumor palpabel
- diagnose: biopt
- therapie: behandelen als borstkanker |
| Wat is een kaposisarcoom? | - maligne vasculaire tumor
- relatie herpes virus type 8
- 4 subtypen: klassieke vorm (meestal aan de voeten), endemische vorm (meest voorkomend in Afrika), immuun gecompromitteerde (orgaantransplantaties), AIDS gerelateerde (meest voorkomende en meest agressieve vorm)
- paars-rode macula/papels/plaques, paars-zwarte nodi, soms verruceus
- multifocaal vaak
- een of meer niet jeukende, niet pijnlijke huidafwijkingen, meestal op onderste extremiteiten, gelaat(neus), mondholte (tot 30%) en genitaliën
- therapie: symptoom bestrijding, cryotherapie, excisie, elektrocoagulatie, laser en radiotherapie, medicatie |
| Wat is regionale perfusie? | - Hierbij wordt de circulatie van de extremiteit geïsoleerd en aangesloten op een extracorporaal circuit met oxygenatie, temperatuurregulatie en een pomp
- Hierbij kunnen hoge doseringen cytostatica worden toegediend, omdat de isolatie schade aan de hiervoor gevoelige vitale organen voorkomt
- Amputatie van een extremiteit kan hiermee voorkomen worden |
