| Wat is psychosomatiek? | - wisselwerking tussen psychische factoren en lichamelijke aandoeningen
- bij 40% van de huidziekten spelen psychologische factoren een rol
hoe?
- huidaandoening kan effect hebben op psychisch/sociaal functioneren
- psychologische problematiek kan huidklachten tot gevolg hebben |
| Wat is een somatische klacht? | - een puur lichamelijke klacht |
| Wat is somatiseren? | - het uiten van psychische klachten in lichamelijke klachten
- bijvoorbeeld van verliefdheid krijg je hartkloppingen
- echter is hierbij nog geen sprake van psychopathologie |
| Wat is een psychosomatische klacht? | - somatische klachten veroorzaakt of in stand gehouden door psychosociale factoren
- behandeling is vaak medisch, maar niet toereikend
- effectiever als arts en GGZ samenwerken |
| Wat zijn voorbeelden van psychosomatische klachten? | ademhalingsklachten:
- hyperventilatie
klachten spier/zenuwstelsel:
- spierspanning
- rug, schouder en nek
orgaanklachten:
- hoofdpijn
- huid, maag- en darmklachten |
| Wat is psychosomatiek? | DSM V - diagnostische criteria van psychische factoren die een lichamelijke aandoening beïnvloeden:
- bij psychosomatiek komen lichaam, geest en omgeving samen
- er is sprake van een lichamelijke aandoening, psychische factoren hebben een negatieve invloed op de lichamelijke aandoening door:
* ze beïnvloeden het beloop en de behandeling van de lichamelijke aandoening
* ze lijden tot een bijkomend gezondheidsrisico
* ze veroorzaken stressgebonden fysiologische reacties, die de lichamelijke aandoening oproepen of verergeren |
| Hoe ontstaat stress? | - bedreiging voor het natuurlijke evenwicht in het lichaam
- discrepantie tussen draagkracht en draaglast
- negatieve emotionele ervaring die samengaat met voorspelbare biochemische, fysiologische, cognitieve en gedragsmatige veranderingen |
| Wat is het fight-flight-response? | - Cannon 1932
- langdurige stress leidt tot verandering van fysiek en emotioneel functioneren -> gezondheidsproblemen |
| Wat is General Adaption Syndrome (GAS)? | - Selye 1956, 1976
- stressor leidt tot fysiologische reactie
- lichaam raakt letterlijk uitgeput; bronnen gaan op
1. alarm - mobilisatie om stressor tegen te gaan
2. compensatie - weerstand - aanzet tot actie blijft bevroren in lichaam
3. exhaustion - uitputting door falen in aangaan confrontatie = beginselen van ziekten, depressie en Burnout |
| Wat wordt bedoeld met coping? | - manier waarop mensen problemen het hoofd bieden
- poging om interne en externe eisen en conflicten op te lossen/ mee om te gaan
1. probleemgericht - probleem letterlijk aanpakken. omgeving/stress/etc zo aanpakken dat je minder last ondervindt van stress
2. emotiegericht - situatie niet veranderen, maar emoties reguleren |
| Wat is een somatoforme stoornis? | DSM V - een psychische aandoening waarbij een persoon lichamelijke klachten heeft, waarvoor geen somatische oorzaak gevonden is:
- conversiestoornis: uitval van lichamelijke functie
- somatisatiestoornies: lange geschiedenis van lichamelijke klachten
- somatoforme pijnstoornis: pijnklachten zonder medische verklaring
- hypochondrie: angst of onjuiste overtuiging ernstige ziekte te hebben
- dysmorfobie: stoornis in de lichaamsbeleving (BDD)
- dermatitis artefacta: huidaandoening door eigen toedoen
behandeling in GGZ of academisch ziekenhuis |
| Wat is somatopsychologie? | - psychologische reactie op het hebben van een somatische aandoening
voorbeeld: gedrag = roken, ziekte = infarct, ziektegedrag = stoppen met roken, ziektebeloop = P infarct lager |
| Wat wordt bedoeld met lichamelijke klachtcirkel? | lichamelijke processen kunnen een klacht versterken:
- Pijn leidt tot aanpassing lichaam door aanspanning bepaalde spieren (compenserende spieren)
- dit kan leiden tot meer pijn waardoor er meer spieren zich gaan aanpassen en zo blijft de cirkel rondgaan |
| Wat wordt bedoeld met geestelijke klachtcirkel? | geestelijke processen kunnen lichamelijke klacht versterken:
- verhoogde aandacht voor lichaam leidt tot meer klachten
- angst voor ziektes leidt tot meer spanning
- negatief zelfbeeld leidt tot meer spanning |
| Wat wordt bedoeld met sociale klachtcirkel? | relaties tot de omgeving en sociale processen kunnen lichamelijke klacht versterken:
- steun en begrip leidt tot demping van de klacht
- negeren en onbegrip leidt tot versterking van de klacht |
| Wat is de psychodermatologie indeling? | - invloed van de huidziekte op iemands welbevinden
- verergering van bestaande huidziekten
- puur 'psychosomatische' dermatosen
- psychiatrische aandoening, met expressie op de huid (dermatitis 'simulata') |
| Wat kan van invloed zijn op iemands welbevinden als het gaat om zichtbare huidziekten? | - zichtbaarheid
- symptomen (jeuk, pijn, branderigheid)
- vieze geuren, zweten
- behandeling (vet, 2dd, geur van de zalf, verband, etc.)
- sociale beperkingen (sport, werk, relaties)
- interactie gezin, vrienden, relaties (bijvoorbeeld huilend kind, schaamte)
- negatief zelfbeeld
- alcoholisme (psoriasis) |
| Waardoor ontstaat er een toename van bestaande huidziekten? | biologische factoren:
- ziekte(activiteit), geslacht, operatie
- comorbiditeit, medicatie
psychologische factoren:
- depressie, angst
- lichaamsbeeld, gevoel van controle
sociale factoren:
- relatiekwaliteit, aanpassing, levensfase |
| Wat zijn puur somatische dermatosen? | neurodermatitis circumscripta:
- lichen simplex chronicus is een chronische, sterk jeukende, niet besmettelijke huidaandoening, veroorzaakt door herhaaldelijk en dwangmatig krabben aan de huid. lichen simplex chronicus betekend letterlijk 'lang bestaande verharding van de huid'. een andere medische term is 'neurodermatitis circumscripta', wat aangeeft dat de 'scherp omschreven huidontsteking' ontstaat en in stand gehouden wordt door 'psychologische factoren'. de aandoening kan zowel bij mannen als vrouwen optreden, en komt opvallend vaker voor bij mensen met een donkere huid |
| Wat zijn psychiatrische aandoeningen met expressie op de huid? | Waanstoornissen:
- parasieten- of infectiewaan = de overtuiging besmet te zijn met parasieten terwijl dit in werkelijkheid niet zo is
Obsessieve-compulsieve en verwante aandoeningen:
- body dysmorphic disorder = obsessie met een minimale of niet bestaande afwijking van het uiterlijk
- skin-picking/dermatillomanie = herhaald dwangmatig beschadigen van de eigen huid
- trichotillomanie = overmatige aandrang om de eigen haren uit te trekken
Nagebootste stoornissen:
- dermatitis artefacta = opzettelijk beschadigen van de huid met als doel de status dermatologisch patiënt te krijgen |
| Wat zijn de 5 grootste pluspunten voor artsen en patiënten als het gaat om een behandeling? | Artsen waarderen patiënt die:
- open zijn, oprecht zijn, meedenken en initiatief tonen bij de keuze in behandelingen
- doorzettingsvermogen hebben, adviezen/behandelingen netjes uitvoeren (therapietrouw)
Patiënten waarderen het als de arts:
- hen serieus neemt, voldoende tijd voor hen neemt, over goede vakkennis beschikken en op de hoogte is van de laatste ontwikkelingen
- goed op de hoogte is van hun ziekte, dossier, etc., goed kan luisteren |
| Wat is de therapie van de verergering van bestaande huidaandoeningen? | - verplaats je in de patiënt
- communiceren
- vraag naar de impact van huidziekten op dagelijks leven
- leren omgaan met chronische huidziekten
- bestaande huidaandoening optimaal behandelen
- kortdurende (max 3 tot 6 weken) topische sterke corticosteroïden (klasse 3 of 4)
- antibiotica (minocycline, clarithromycine)
- sedatieve antihistaminica (hydroxyzine, 10 of 15 mg, max 4dd2) |
| Wat is de therapie van een aandoening die vooral door de 'psyche' worden uitgelokt? | - aandacht, begrip en tijd
- psychosomatiek uitleggen
- jeuk optimaal bestrijden
- multidisciplinair: dermatoloog, psycholoog of psychiater
- eventueel amitryptiline ('jeuk') |
| Wat is de therapie voor een psychiatrische aandoening? | - probeer bij vermoeden (op bijvoorbeeld parasietenwaan of dermatisis artefacta) niet direct een bekentenis te ontlokken of de patiënt te confronteren
- neutrale houding
- realiseer: hulpvraag
- psychologische hulp: moeilijk!
*vertrouwensband, bied 'uitvlucht'/voorkom gezichtsverlies, rechtstreekse verwijzing (psychodermatologie)
- houdt contact
- psychofarmaca (parasietenwaan, pimozide) |
| Wat is de therapie voor psychodermatologie? | - duiden
- uitsluiten andere/onderliggende dermatosen
- vertrouwen
- terughoudend met dermatologische interventie
- multidisciplinair
- contact houden
- voorkom 'shoppen' |
