| Welke primingonderzoeken ken je? | - Hoe Donald werd geïnterpreteerd -> groep één kreeg positieve woorden, zij hadden een positieve indruk bij Donald. Groep twee kreeg negatieve woorden en zij kregen een slechte indruk bij Donald.
- Gewelddadige film -> alleen bezoekers die agressie in hun eigenschap hebben zitten worden door de film beïnvloed, zij worden hierna agressiever
- Sollicitatie -> sollicitanten die van tevoren dachten aan een moment waar ze machtig waren werden geschikter beoordeeld vanwege de vele zelfvertrouwen. De sollicitanten die niet aan zo'n moment dachten kwamen minder geschikt over. |
| Wat is psychologie? | 'De wetenschap van het gedrag en de psychische processen van het individu' |
| Wat is sociale psychologie? | - 'De wetenschappelijke studie naar de manier waarop gedachten, gevoelens en gedragingen van mensen worden beïnvloed door de werkelijke of imaginaire aanwezigheid van andere mensen.'
- Omgaan met andere mensen
- Beïnvloeden van en door andere mensen
- Sociale invloed
- Invloed van de sociale omgeving op ons gedrag
- Op zoek naar verklaringen voor ons gedrag |
| Wat is sociale invloed? | 'Het effect dat de woorden, daden of alleen al de aanwezigheid van andere mensen hebben op onze gedachten, gevoelens, attitudes of gedrag' |
| Wat zijn de basismotieven van gedrag?/Welke 2 fundamentele menselijke behoeften zijn er volgens de sociale psychologie? | 1. De behoefte om ons goed te voelen over onszelf
2. De wereld om ons heen accuraat waar te nemen (precies) |
| Waarin verschilt sociale psychologie van persoonlijkheidspsychologie en sociologie? | - Persoonlijkheidspsychologie: kijken naar het individu en verschillende aspecten bij het individu, verschillen tussen mensen (individuele verschillen)
- Sociologie: maatschappelijke processen, zoals sociale klasse, sociale structuur en sociale instituties. Vooral focus op samenleving als geheel, niet op individu
- Sociale psychologie: wat hebben we allemaal gemeenschappelijk. Onderzoekt de psychologische processen die mensen met elkaar gemeenschappelijk hebben en hun gevoelig maken voor sociale invloed (zoals interpretatie, construct of hun sociale omgeving). Het is een op experimenten gebaseerde wetenschap. |
| Wat is empirische methode? | 'Op waarnemingen en/of onderzoek gebaseerde methode voor het toetsen van hypothesen.' |
| Wat is een hypothese? | 'Een voorlopige waarheid aangenomen maar nog te bewijzen veronderstelling.' |
| Wat is een construct? | 'De manier waarop mensen de sociale wereld waarnemen, begrijpen en interpreteren.' |
| Wat is een determinant? | 'Bepalende factor in een ontwikkeling of toestand' |
| Wat zijn individuele verschillen? | 'Die aspecten van de persoonlijkheid die mensen onderscheiden van anderen' |
| Wa is een fundamentele attributiefout? | 'Neiging om de mate waarin iemands gedrag wordt veroorzaakt door de rol van persoonlijke eigenschappen en andere interne factoren te overschatten en de rol van externe, situationele factoren te onderschatten.' |
| Wat is attributie? | 'Het toeschrijven van oorzaken aan het eigen of aan andermans gedrag en het daarmee voorzien van verklaringen.' |
| Wat is het behaviorisme? | 'Stroming in de psychologie die de stelling verdedigt dat men, om menselijk gedrag te kunnen begrijpen, slechts hoeft te kijken naar de bekrachtigende eigenschappen van de omgeving.' |
| Wat is de Gestaltpsycholgie? | 'Stroming in de psychologie die het belang benadrukt van het bestuderen van de persoonlijke (subjectieve) manier waarop een object wordt waargenomen (het gestalt of geheel), in plaats van het bestuderen van de manier waarop de objectieve, fysieke eigenschappen van het object zijn samengevoegd.' |
| Wat is fenomenologie? | 'Filosofische methode (van Husserl) die probeert door de geestelijk-intuïtieve beschouwing van de dingen, niet door rationele kennis, de constitutie van de wereld in de geest en het wezen der dingen te beschrijven.' |
| Wat is positief zelfbeeld? | 'Evaluatie van mensen van hun eigenwaarde, dat wil zeggen: de mate waarin ze zichzelf beschouwen als goed, competent en beschaafd.' |
| Wat is sociale cognitie? | 'Hoe mensen denken over zichzelf en de sociale wereld; specifieker: hoe mensen sociale informatie selecteren, interpreteren, herinneren en gebruiken om oordelen te vormen en beslissingen te nemen.' |
| Voor welke onderzoeken/onderwerpen heeft een sociaal psycholoog belangstelling? | 'Sociaal psychologen proberen sociale invloed op een andere manier te begrijpen dan bijvoorbeeld journalisten, filosofen of leken. Veel volkswijsheden en verklaringen voor of voorspellingen van menselijk gedrag op basis van 'gezond verstand' blijken bij bestudering niet te kloppen. Sociaal psychologen ontwikkelen verklaringen voor sociale invloed aan de hand van empirisch onderzoek, zoals experimenten waarin variabelen die worden bestudeerd zorgvuldig worden beheerst. Het doel van de sociale psychologie is het ontdekken van universele wetten van menselijk gedrag. Daarvoor is cross-cultureel onderzoek essentieel.'
- Hoe mensen de sociale wereld waarnemen, begrijpen en interpreteren en waarom |
| Wat is hindsight bias? | 'De neiging van mensen om hun vermogen om een uitkomst te voorspellen te overdrijven nadat ze te weten zijn gekomen hoe de uitkomst eruitziet.' |
| Wat zijn voorbeelden van hindsight bias? | - Nederlands elftal wint een wedstrijd, 'dat dacht ik al, dat had ik kunnen voorspellen'
- Een stel dat uit elkaar gaat 'dat zag ik al aankomen'
- Kandidaat wint een verkiezen 'dat had ik al verwacht' |
| Wat zijn schema's? | - 'Mentale structuren die mensen gebruiken om hun kennis over de sociale wereld te organiseren rond thema's of objecten. Deze structuren hebben invloed op de informatie die mensen opmerken, waarover ze nadenken en die zich herinneren.'
- Welke schema's gebruikt worden wordt beïnvloed door priming
- Schema's zijn hardnekkig: perseveratie-effect
- Of slaan extreem om bij nieuwe informatie: bestraffingseffect
- Beïnvloeden verwachtingen en het uitkomen van verwachtingen: selfulfilling prophecy, pygmalion-effect |
| Wat is een script? | 'Schema's over specifieke gebeurtenissen, oftewel de beschrijving van hoe zo'n gebeurtenis gewoonlijk loopt.' |
| Wat is onbewust denken en wat zijn voordelen ervan? | - Automatisch denken: 'Denken dat onbewust, onopzettelijk, onwillekeurig en zonder inspanning geschiedt.;
- Alle sociale informatie die op ons afkomt, verwerken we grotendeels via voorgevormd denken (schema') en sluiproutes (heuristieken). Onbewust nemen we de kortste weg (en zien we de wereld zoals die niet is)
- Automatisch denken helpt ons nieuwe situaties te begrijpen, doordat we ze in verband kunnen leggen met eerdere ervaringen.
- Onbewust denken is het automatisch analyseren van de omgeving op basis van onze kennis en ervaringen. Het voordeel hiervan is dat we moeiteloos en snel een indruk van mensen en situaties vormen en hierdoor navigeren we met alle gemakt over onbekende wegen. |
| Wat is toegankelijkheid? | 'Mate waarin schema's en concepten zich op de voorgrond van ons bewustzijn bevinden waardoor het waarschijnlijker is dat we ze gebruiken bij onze oordelen over de sociale wereld.' |
| Wat is priming? | 'Het proces waarbij recente ervaringen de toegankelijkheid van een schema, kenmerk of concept verhogen.' |
| Waar moet een gedachte aan voldoen om als primer te kunnen fungeren? | - Ontvankelijkheid
De gedachte moet toegankelijk zijn. Er zijn twee soorten toegankelijkheid:
- Sommige schema's kunnen blijvend toegankelijk zijn door eerdere ervaringen. Dit betekent dat deze schema's constant actief zijn en gereed voor gebruik bij het interpreteren van ambigue situaties.
- Een schema kan toegankelijk zijn, omdat het bijvoorbeeld gerelateerd is aan een doel dat we op dat moment hebben. Stel je bent aan het leren voor een toets over psychiatrische stoornissen en ziet een persoon voorbijlopen met vreemd gedrag, dan worden die schema's eerder aangezet.
- Een schema kan ook toegankelijk zijn door recente ervaringen. Dit betekent dat een specifiek schema of kenmerk op een bepaald moment op de voorgrond staat door iets waarover je hebt nagedacht. |
| Wat is perseveratie-effect? | 'Bevinding dat opvattingen van mensen over zichzelf en de sociale wereld aanhouden, ondanks bewijzen van het tegendeel.'
- Proefpersonen kregen te horen dat ze erg goed (succes-feedback) of erg slecht (mislukking-feedback) hadden gescoord op een test. Vervolgens vertelde de onderzoeksleider dat de feedback niets te maken had met hun werkelijke prestatie. Maar de indruk die de proefpersonen van zichzelf hadden, of ze nu goed of slecht waren in dit soort dingen, hield aan, zelfs nadat ze hadden gehoord dat de feedback onzin was. |
| Wat is het bestraffingseffect? | 'Bevindingen dat positieve opvattingen over de sociale wereld waarvan bewezen wordt dat ze onjuist zijn, kunnen omslaan naar zeer negatieve opvattingen.'
- Een verklaring hiervan kan zijn dat mensen overschatten in welke mate hun opvattingen op grond van de nieuwe informatie moet worden bijgesteld en daardoor te veel doorschieten naar de negatieve kant. Opvallend in dit onderzoek was dat dit effect slechts optrad als het om onterechte positieve informatie ging. Bij bewijzen van het tegendeel van negatieve informatie stelden mensen hun opvattingen niet dusdanig extreem bij. Blijkbaar onderschatten mensen de mate van correctie die nodig is als negatieve informatie onjuist blijkt te zijn, met het perseveratie-effect als gevolg. |
| Wat is selffulfilling prophecy? | 'Situatie waarbij mensen (1) een verwachting hebben over hoe iemand is, die (2) van invloed is op de manier waarop ze zich tegenover die persoon gedragen, waardoor (3) die persoon zich consistent met deze verwachting gaat gedragen, zodat (4) hun verwachting uitkomt.'
- zichzelf waarmakende voorspelling
- Bijvoorbeeld: jij denkt dat iemand slecht werk levert, dus je gaat hem controleren. Diegene voelt zich hierdoor in de gaten gehouden en voelt dat zijn werk gecontroleerd en aangepast wordt, hierdoor gaat hij minder werk leveren omdat hij toch weet dat het aangepast gaat worden. |
| Wat is het pygmalioneffect? | 'Een positieve selffulfilling prophecy: als er positieve verwachtingen zijn van mensen, gaan zij beter presteren.' |
| Wat is een voorbeeld van selffulfilling prophecy?/Welke onderzoeken naar selffulfilling prophecy ken je? | Bij een klas met leerlingen werd een IQ-test afgenomen. Daarna werd tegen de leerkracht verteld dat een aantal gerandomiseerde kinderen uitzonderlijk hoog had gescoord. Aan het einde van het jaar werd een nieuwe IQ-test afgenomen en de kinderen die zogenaamd 'slimmer' waren, hadden een significant hogere stijging in hun IQ-score dan andere leerlingen. Dit wordt ook wel het Pygmalioneffect genoemd.
De leerkrachten gingen zo met deze 'uitblinkers' om:
1. ze creëerden een warmer emotioneel klimaat voor de 'uitblinkers' en gaven ze meer persoonlijke aandacht, aanmoediging en ondersteuning.
2. ze gaven de 'uitblinkers' meer en moeilijkere lesstof.
3. ze gaven de 'uitblinkers' meer en betere feedback over hun werk.
4. ze haven de 'uitblinkers' meer ruimte om tijdens de les te reageren.
Enkel het feit dat de leraar was wijsgemaakt dat ze kon verwachten dat deze leerlingen het goed zouden doen, leidde tot een significante verbetering in hun prestaties. |
| Wat is het zeigarnikeffect? | 'Het fenomeen dat niet voltooide doelen het automatisch denken blijven beheersen.' |
| Wat is beoordelingsheuristiek? | 'Mentale aanname die mensen gebruiken om snel en efficiënt te kunnen oordelen.'
- Heuristieke stamt af van het Griekse woord voor ontdekken
- Bestaat uit beschikbaarheidsheuristiek, representativiteitsheuristiek en anker- en correctieheuristiek
- Sluiproute
- Vorm van automatisch denken |
| Wat is beschikbaarheidsheuristiek? | 'Mentale aanname waarbij mensen een oordeel baseren op het gemak waarmee ze zich iets voor de geest kunnen halen.'
- Artsen maken vaak gebruik van beschikbaarheidsheuristiek, ze gaan vaak uit van het eerste wat in hun opkomt als het gaat om het diagnosticeren van klachten.
- Vorm van automatisch denken |
| Wat is representativiteitsheuristiek? | 'Mentale aanname waarbij mensen iets classificeren op grond van de mate waarin het lijkt op een karakteristiek geval.'
- Maarten heeft blond haar, een zongebruinde huid, een zeer ontspannen uitstraling en gaat graag naar het strand. Uit welke provincie zou Maarten komen? Dit antwoord is representativiteitsheuristiek
- Vorm van automatisch denken |
| Wat is informatie over de basisfrequentie? | 'Informatie over de regelmaat waarmee leden van verschillende categorieën in de populatie voorkomen.'
- Als we gokken dat Maarten uit Drenthe kwam, maken we gebruik van de informatie over basisfrequentie, oftewel informatie over de regelmaat waarmee leden van verschillende categorieën in de populatie voorkomen (bijvoorbeeld het percentage studenten aan de Hogeschool Groningen dat afkomstig is uit Drenthe) |
| Wat is de anker- en correctieheuristiek? | 'Mentale aanname waarbij mensen een getal of waarde als beginpunt gebruiken en vervolgens onvoldoende op dit ankerpunt corrigeren.'
- Stel dat een ervaren en gerespecteerd officier van justitie een gevangenisstraf van 25 jaar vraagt. Het zou heel redelijk zijn om dit getal als beginpunt te gebruiken, omdat de officier van justitie veel meer details over de zaak kent dan jij en zijn eis waarschijnlijk goed kan onderbouwen. |
| Welke culturele verschillen zijn er in sociale cognitie? | Hoewel iedereen schema's gebruikt om de wereld te begrijpen, wordt de inhoud van onze schema's bepaald door de cultuur waarin we leven. In westerse culturen ligt het accent op een analytische denkstijl. Mensen concentreren zich op de kenmerken van objecten en besteden geen aandacht aan de context waarin deze objecten zich bevinden. Mensen die in Oost-Aziatische culturen opgroeien, houden eerder een holistische denkstijl op na. Zij concentreren zich op de totale context, met name op de wijze waarop objecten zich tot elkaar verhouden. |
| Wat is een analytische denkstijl? | 'Manier van denken waarbij mensen zich richten op de kenmerken van objecten zonder aandacht te schenken aan de context; deze manier van denken is gebruikelijk in de westerse wereld.' |
| Wat is een holistische denkstijl? | 'Manier van denken waarbij mensen zich richten op het geheel, met name op de wijze waarop objecten zich tot elkaar verhouden; deze manier van denken is gebruikelijk in Oost-Aziatische culturen. |
| Wat is gecontroleerd denken? | 'Denken dat bewust, opzettelijk en uit vrije wil plaatsvindt en dat inspanning vereist.'
- Mensen kunnen bewust en gecontroleerd denken over één ding tegelijk; ze kunnen niet bedenken wat ze vanavond zullen koken en tegelijk een ingewikkeld wiskundig probleem uitdenken. |
| Wat is tegenfeitelijk denken? | 'Een aspect van het verleden op mentaal niveau veranderen zodat je je kunt voorstellen hoe het had kunnen zijn.'
- 'Als ik die ene vraag anders had beantwoord, was ik wel geslaagd' |
| Wat is gedachteonderdrukking? | 'Poging om alle gedachten over iets wat we zo snel mogelijk willen vergeten, te vermijden.'
- in plaats van ergens over te piekeren kun je ook je best doen om ergens niet aan te denken |
| Wat is de barrière van overdreven zelfvertrouwen? | 'Gegeven dat mensen gewoontelijk te veel vertrouwen op de nauwkeurigheid van hun eigen oordelen.' |
| Wat is de kern van de sociale psychologie? | Het bestuderen van de gedachte, gevoelens en gedragingen van mensen onder invloed van andere mensen |
| Welke primingonderzoeken ken je? | - Hoe Donald werd geïnterpreteerd -> groep één kreeg positieve woorden, zij hadden een positieve indruk bij Donald. Groep twee kreeg negatieve woorden en zij kregen een slechte indruk bij Donald.
- Gewelddadige film -> alleen bezoekers die agressie in hun eigenschap hebben zitten worden door de film beïnvloed, zij worden hierna agressiever
- Sollicitatie -> sollicitanten die van tevoren dachten aan een moment waar ze machtig waren werden geschikter beoordeeld vanwege de vele zelfvertrouwen. De sollicitanten die niet aan zo'n moment dachten kwamen minder geschikt over. |
